حکومه تی هه رێمی کوردستان به رده وام ده بێت له پێدانی تێچووه کانی کۆمپانیا نه وتیه کان

به ریتانیا،لندن

له میانه ی کۆنفرانسی نه وت و غازی ساڵانه ی حکومه تی هه رێم که هه فته ی ڕابردو له له نده ن به ڕێوه چوو، سیاسیه کان باسیان له وه کرد که چۆن حکومه تی هه رێمی کوردستان به ره نگاری باروو دۆخی ئه منی و ئابوریه ببێته وه له کاتێکدا نرخی جیهانی نه وت نزم بۆته وه و له هه مانکاتدا حکومه تی هه رێم له شه ڕی دژ به داعش دایه و ژماره یێکی زۆر ئاواره ڕۆیان له هه رێم کردووه. گرنگی پلانی حکومه تی هه ریم له باره ی چاکسازی دارایی تیشکی خرایه سه ر و هه روه ها به پێویست زنرا که ده بێت کۆمپانیا نه وتیه کانی به رهه م هێنه ربه به رده وامی تێچوی مانگانه یان پێ بدرێت بۆ ئه وه ی به رده وام بن له به رهه م هێنان و هه نارده کردنی نه وتی خاو.

له ووتاره که ی، جێگری سه وۆکی حکومه ت به ڕێز قوباد تاله بانی ووتی : ئێستا کوردستان به کۆمه لێک کێشه ی وه ک کێشه ی ئه منی، مرۆیی، سیاسی و ئابورێدا تێده په ڕێت.

هه مو ئه وانه ی له میانه ی کۆنفرانس ووتاریان پێشکه ش ده کرد داوای پشتگیری پێشمه رگه و هێزه ئه منیه کانیان ده کرد له ڕوبه ڕووبونه وه ی تیرۆریستانی داعش و هه وره ها پاڵپشتی حکومه تی هه رێمی کوردستان بکات بۆ دابین کردنی یارمه تی مرۆیی بۆ ئه و ژماره ئاواره ی که ڕۆیان له کوردستان کردووه.

له ووتاره که یدا وه زیری سامانه سروشتیه کان به ڕێز ئاشتی هه ورامی ووتی کاتی ئه وه هاتووه که کۆمه ڵگای نێوده وڵه تی ڕاسته وخۆ یارمه تی پێشمه رگه بدات بۆ ڕووبه ڕوو بونه وه ی تیرۆریستانی داعش. له درێژه ی ووته که یدا ئاشتی هه ورامی ووتی: ئه وه شه رێکی جیهانیه نه ک ته نیا شه ڕێ پێشمه رگه ،پێشمه رگه شایانی یارمه تی زیاتره. له ماوه ی ١٨ مانگی ڕابردو پێشمه رگه ئیسباتی کردووه که توانای شه ری داعشی هه یه.

له ووتاری تۆبیس ئێلوود ، وه زیری حکومه تی به ریتانیا بۆ کارو باری ڕۆژهه لاتی ناوه ڕاست ووتی که من سه ردانی پێشمه رگه م له سه نگه ره کان کردووه و سه رسام بووم به بوێری پێشمه رگه له به گری کردنیان له هه رێمی کوردستان و گرتنه وه ی شنگال بۆ پلانی درێژخایه نی ڕووبه ڕوو بونه وه ی دآعش زۆر کاریگه ر بو.

له ووتاری قونسوڵی به ریتانیا له هه ولێر، ئه نگه س ماک کی ووتی: ئێمه پابه ندین به په یوه ندیه کانمان له گه ل حکومه تی هه رێمی کوردستان بۆ سه قامگیری و ئاسایش و من خۆشبینم به داهاتوی کوردستان و تائێستاش ده رفه ت ۆ بازرگانی کراوه یه.

هه ر یه که له جێگری سه رۆکی حکومه ت و وه زیری سامانه سروشتیه کان سه باره ت به کێشه ی ئابوری حکومه تی هه رێم جه ختیان له سه ر چاکسازی دارایی کرده، قوباد تاله بانی ووتی که ئه وله ویاتی ئه م بابه ته ده بێت تێچووه کانی حکومه تی ڕێک بخرێن به تایبه تی دانانی پلانێکی تۆکمه بۆ موچه و خانه نشینی کارمه ندانی حکومه ت و دواترچاکسازی له به شی به رهه مه نه وتیه کان و ئینجا سێکته ری کاره با ڕێک بخرێن. ئه م دوو بابه ته ی دوایی کاریگه ری باشیان ده بێت له که م کردنه وه ی تێچووه کانی حکومه تی هه رێمی کوردستان.

جێگری سه رۆکی حکومه تی هه رێمی کوردستان داوای یه کڕێزی لایه نه سیاسیه کانی کرد له پێناو به گژ داچوونه وه ی کێشه کانی دارایی، ئاسایش و مرۆیی که ڕۆبه ڕۆی هه رێم بوونه ته وه. سه باره ت به و کێشه سیاسیه ی هه نوکه ییه ی هه رێم تاله بانی ووتی، قۆناغه کانی زه حمه تمان بڕیوه و لایه نه کان پابه ندن به وه ی که کێشه کان ده تواندرێت له ڕێگای گفتوگو و دیالۆگ چاره سه ر بکرێت.

له درێژه ی هه مان بابه ت دکتور ئاشی هه ورامی داوای له لایه نه سیاسیه کانی کوردستان کرد له پێناو پاراستنی ئابوری ووڵات وچاره سه ر کردنی کێشه کانی تر ده بێت به رژه وه ندیه حیزبیه کانیان به لاوه بنێن. ناکۆکیه کانی لایه نه کان هه رچی بێت ئه وا ده بێت له پێناو پاراستنی کوردستان و ئابوری ووڵات و به رژه وه ندی خه ڵکی کوردستان کار بکه ن.

جێگری سه وۆک وه زیرانی حکومه تی هه رێمی کوردستان کاری کۆمپانیا نه وتیه کانی له هه رێم به رز نرخاند و ئاماژه ی به وه دا که حکومه تی هه رێمی کوردستان به رده وام ده بێت به پێدانی تێچووی کۆمپانیا نه وتیه کان بۆ ئه وه ی بتوانن به رده وام بن له وه به رهێنان له ژێرخانی به رهه م هێنانی نه وت، په ره پێدان و دواتر هه نارده کردنی نه وت. تاله بانی سوپاسی کۆمپانیا نه وتیه کانی کرد له دان به خۆداگرتنیان و دلنیای کردنه وه حکومه تی هه رێم خوڕاگری و به رده وام بوونی کۆمپانیاکان له کاره کانیان بۆ ئه وه ی حکومه تی هه ریم بتوانێت ئه رکه داراییه کانی ڕاپه ڕێنێت، پشت گوێ ناخرێت.

له درێژه ی هه مان بابه ت ئاشتی هه ورامی ووتی: حکومه تی هه رێمی کوردستان ڕێز له گرێبه سته هاوبه شانه ده گرێت که له گه ل کۆمپانیا کانی به رهه م هێنه ری نه وت واژوو کراوه و پابه ندین به ته واوی مه رجه کانیانه وه. ئێمه به رده وام ده بین له پێدانی تێچووه کانیان بۆئه وه ی بتوانن تێچووه کانیان دابین بکه ن و یارمه تیده ر بێت بۆ وه به رهێنان.

جێگری به ڕێوه به ری کۆمپانیای شێڤرۆن، ئیان ماک دۆناڵد ئاماژه ی به وه دا که تواناکانی حکومه تی هه رێم هانده رن بۆ ئه وه ی کۆمپانیاکه یان له م بارودۆخه هه نوکه ێیه که نرخی نه وت دابه زیوه، به دوای بازارێکی نوێدا بگه ڕێن و هه روه ها ئه و ئه نجامه ی که له کێڵگه ی سارته ده ستمان که وتووه هانده رێکی تره.

بابه تێکی ترکه له کۆنفراس باسی لێوه کرا داهاتو و ڕۆڵی به رهه م هێنانی غازی سرۆشتی کوردستان بوو. حکومه تی هه رێمی کوردستان له پلانی دا هه یه له دوای دابین کردنی غاز بۆ پێداویستی ناووخۆی هه رێم له قۆناغی دووه م دا غاز هه نارده ی ووڵاتی تورکیا و دواتریش ئه وروپا بکات.

به ڕێوه به ری کۆمپانیای گه نه ل ئێنێرژی، تۆنی هایوارد ووتی که دوو ساڵ له مه وبه ر باسی له وه کرد که کوردستان ده بێته لایه نێکی گرنگی هه نارده کردنی نه وت و ئێستا ئه و پێشبینیه هاته دی. کۆمپانیای گه نه ل و زۆرێک له کۆمپانیای تر له کاتی ئێستا په ره سه رچاوه کانی غازی سروشتی ده ده ن . له دریژه ی ووته کانیدا ووتی: ئه وه ی بڕه سه رچاوانه ی که تائێستا دۆزراونه ته وه بۆ چوار تا پێنج ساڵی داهاتوو دا ده تواندرێت ساڵانه ٢٠م٣ (بیست ملیون مه تر سێجا) غاز هه نارده ی تورکیا بکات.هه نارده ی غاز زۆر له هه نارده ی نه وت ستراتیژی تره و گۆڕانکاریه کی بنه ڕه تی به سه ر په یوه ندیه کانی تورکیا و کوردستان ده هێنێت.

حکومه تی هه رێمی کوردستان له ساڵی ٢٠١٣ گرێبه ستێکی له گه ل تورکیا واژوو کرد بۆ ئه وه ی غازی سروشتی بۆ دابین بکات. ئه م گرێبه سته واده کات که تورکیا سه رچاوه کانی پێداویستی غازی ئێستای که له ووڵآتانی تردابین ده کات بگوازێته وه بۆ ئه و سه رچاوانه ی که له کوردستان دۆزراونه ته وه. ئه مه واده کات که حکومه تی هه ریمی کوردستان ڕێگایه کی بۆ بکریێته وه که غاز هه نارده ی ئه وروپا بکات و ئه م بابه ته زۆر ستراتیژیه و پالپشتی کۆمه لگای نێوده وڵه تی به ده ست هێناوه.

دواتریش ئاشتی هه ورامی ووتی که حکومه تی هه رێم خوازیاره له گه ڵ ووڵآتی ئێران له سه ر هاوکاری ووزه کار بکه ن به تایبه تی له بواری گۆڕینه وی به رهه مه نه وتیه کان هاوکاریه کان په ره پێبده ن.