به شی دووه می ڕاپۆرتی وه زاره تی سامانه سرۆشتیه کان له سه ر جموجۆڵی تانکه ره کانی سوته مه نی

حکومه تی هه رێمی کوردستان-عێراق، هه ولێر

به شی دووه می بلاوکراوه ی وه زاره تی سامانه سروشتیه کان له سه ر جموجۆڵی تانکه ره کانی نه وت و به رهه مه کانی له هه رێمی کوردستان بڵآو ده کاته وه.

به شی سه ره کی جموجۆڵی ئه و تانکه رانه که رۆژانه ده بیندرێن په یوه ندی به وێستگه و پالاوتگه کانی هه رێمه کوردستانه وه هه یه له له و ڕاپۆرته دا به ووردی ده یخه ینه ڕوو.

کارو چالاکیه کانی بواری نه وت و گاز له کوردستان که گواستنه وه کانیان به ڕێگای تانکه ر له بواری جیاجیا دان ئه نجام ده ده ن که به نزیکه ی ( ٥،٣٧٠ )جموجۆل مه زه نده ده کرێن. ئێمه له م ڕاپۆرته دا جموجۆڵی رۆژانه ی ئه م تانکه رانه تان بۆ ده خه ینه ڕوو.

له کۆی ئه م ژماره جموجۆله دا بڕی ( ٣،٧٤٥ ) تانکه ر سوته مه نی ناوخۆیی و ( ١،٦٢٥ ) جموجۆڵی تانکه ری سوته مه نی بیانی هه یه.

له کاتێکدا که حکومه تی هه رێمی کوردستان به رده وامه له به ره و پێشه وه بردنی ژێرخان به گواستنه وه ی نه وت و به رهه مه کانی له ڕێگای بۆڕیه وه، بۆ یارمه تیدانی ئابوری حکومه تی هه رێمی کوردستان، گواستنه وه به تانکه روه کوو ده ورێکی ئینتقالی به رده وام ده بێت.

وه زاره تی سامانه سرۆشتیه کان پێشبینی ده کات بۆ سێ مانگی یه که م ساڵی ٢٠١٨، دوا به دوای به ره و پێش وه چوونی ژێر خانی گواستنه وه ی نه وت له هه رێم و گۆڕینی سوته مه نی وێستگه کان له گازوائیل بۆ غازی سروشتی به گواستنه وه ی غازی سروشتی وێستگه کانی به رهه م هێنانی کاره با له ڕێگای بۆڕی گواستنه وه دا له جیاتی گواستنه وه ی گازوائیل به تانکه رده بێته هۆی که م بوونی ڕێژه ی تانکه ره کان له سه ر شه قامه کان بۆ ڕێژه ی ( ١،٦٤١ ) تانکه ر له رۆژێکدا.

وه زاره تی سامانه سروشتیه کان، زانیاری ووردی تانکه ره کانی گواستنه وه ی نه وت له هه رێم و خستنه ڕۆی زانیاریه کانی وورد و ته واو ده خاته ڕوو بۆ هاووڵآتیانی هه رێمی کوردستان و هه روه ها بۆ ئه وه ی زانیاریه هه ڕه مه کیانه ی هه ندێک لایه ن و که سایه تی سیاسی و میدیا ڕاست بکریته وه .

زانیاریه کانی که له و ڕاپۆرته دا ده خرێته ڕوو، زانیاری وورد و هۆکاری گواستنه وه ی ئه و تانکه رانه ده خاته ڕوو.

بۆ نمونه:

پاڵآوتن له پالاوگه کانی بازیان و که له ک

بۆ هه وردووک وێستگه ی که له ک و بازیان رۆژانه ( ٢،١٦٣ ) تانکه ر هاتوو چوو ده که ن
رۆژانه بڕی ( ٨٥،٠٠٠ ) به رمیلی نه وتی خاو به ڕێگای بۆڕی گواستنه وه له کێلگه ی خورمه له وه ده گه یه ندرێته پاڵاوگه ی که له ک.بۆ دابین کردنی نه وتی خاو بۆ پاڵاوگه ی بازیان رۆژانه ( ٤٠٠ تانکه ری نه وتی خاو ) که ده کاته بڕی ( ٣٥،٠٠٠ ) به رمیل نه وتی خاو له کێڵگه ی ته ق ته قه وه به ڕێگه ی تانکه ر ده گوازرێته وه. پلانی گواستنه وه ی نه وتی خاو له کێڵگه ی ته قه ته ق بۆ پاڵآوگه ی بازیان به ڕێگای بۆڕی چاوه ڕوان ده کرێت بۆ کۆتایی ساڵی ٢٠١٧ ته واو بکرێت.
له دوای پاڵآوتنی نه وتی خاو، دیسانه وه تانکه ر به کار ده هێندرێن بۆ گواستنه وه و دابه شکردنی به رهه مه کانی نه وت. به رهه مه نه وتیه کانی که له پاڵآوگه کان به رهه م دێن و به تانکه ر ده گوازرێنه وه بریتین له :

نه وتی سپی و به نزین، بۆ به کار هینانی گشتی

گازوائیل و نه وتی ڕه ش بۆ وێستگه کانی به رهه م هێنانی کاره با

سوته مه نی جێت، له فڕۆکه خانه کانی هه رێم به کار ده هێندرێت

نه فته و پاشماوه نه وتیه کان، زۆربه ی له ناوه وه ی هه ریم به کار دێت و هه ندێکی تری به تانکه ر هه نارده ی ده ره وه ی ووڵآت ده کرێت.

گۆڕینه وه ی نه وت به گازوائیل له گه ڵ بازرگانه ناوخۆییه کان

به ئه وه ی به به رده وام سوته مه نی پێویستی وێستگه کانی کاره با دابین بکرێت، حکومه تی هه ریمی کوردستان له گه ڵ بازرگانه کانی ناووخۆ کاری گۆڕینه وی نه وتی خاو به گازواێیل ده کات.بازرگانه کان له بیره نه وتیه کان به تانکه ر نه وت ده به ن و له به رامبه ریش دا پێداویستی گازواێیلی وێستگه کان دابین ده که ن.

کۆمپانیایێکی تورکی نه وتی خاو به تانکه ر هه نارده ی ووڵآتی تورکیا ده کات و له به رامبه ریش دا گازوائیل هاورده ی هه رێمی کوردستان ده کات.

به گشتی ئه و ئاڵو گۆڕه رۆژانه جموجۆڵی (١،٠٢٨ ) تانکه ری لێده که وێته وه که له و ژماره یه ( ٥١٠ ) جموجۆلی تانکه ره کانی بۆبه کار هێنانی ناووخۆ و ( ٥١٨ ) جمو جۆلی تانکه ره کانی بۆ به کار هینانی بیانین.

کڕینی به رهه مه نه وتیه کان له ده ره وه ی ووڵات

حکومه تی هه رێمی کوردستان ڕێژه ییک گازواییل له ده ره وه ده کڕێت و به ڕێگه ی تانکه ر هاورده ی هه رێمی کوردستانه ده کات.

هه روه ها بازرگانه کان له که رتی تایبه ت بۆ به کار هێنانی خۆیان، ئه و به رهه مه نه وتیانه ی له ووڵآتان ده یکڕن و هاورده ی هه رێمی کوردستانی ده که ن به ڕێگه ی تانکه ر ده گوازنه وه ناوه وه ی هه رێمی کوردستان.

ئه و به رهه مه نه وتیانه ی که له ده ره وه ده کڕدرین و هاورده ی هه رێم ده کرێن به ( ١،٢٩٢ ) تانکه ر ی رۆژانه مه زه نده ده کرێن.

غازی سروشتی و غازی شل

هه روه ها تانکه ره کان رێژه ییک له غازی سروشتی و غازی شل له کێلگه ی خور مور ده گوازنه وه بۆ هه ریه که له وێستگه کانی کاره با، کارگه کانی ناووخۆ یاخود بۆ کۆگاکانی حکومه تی هه رێم له ناوخۆی کوردستان یا خود له کۆگاکانی ووڵاتی تورکیا.

کاری گواستنه وی غازی سروشتی، غازی شل وه ک ئاماژه کرا رۆژانه جموجۆلی ٤٠٠ تانکه ری لێده که وێته وه.

هه نارده کردن به ڕێگای بۆڕی گواستنه وه ی نه وتی حکومه تی هه رێمی کوردستان

له به ر ئه وه ی هه مو کێلگه کانی به رهه م هینانی نه وتی خاو هێشتا نه به ستراونه ته وه به بۆڕی گواستنه وه ی نه وتی هه رێم بۆ جیهانی تورکیا، رۆژانه ( ٥٥،٠٠٠ ) به رمیل له کێلگه کانه وه ده هێندرێته هه ولێر یاخۆد دهۆک له وێشه وه له ڕێگه ی بۆڕی گواستنه وه ی نه وت هه نارده ی به نده ری جیهان ده کرێن.

کۆی کارو چالاکیه کانی که په یوه ستن به و بابه ته وه جموجۆلی (٤٨٨ ) تانکه ری لێده که ته وه .

تێبینی/ ورده کاری زیاتر له سه ر ئه م بابه ته له داهاتۆیه کی نزیک بڵآو ده کرێته وه

ته واری وورده کاریه کان لێره وه بخوێنه وه